معرفی انواع قهوه عربیکا، انواع قهوه روبوستا؛ و ویژگی‌های آن‌ها

پس از بیان تاریخچه قهوه در مقاله "تاریخچه قهوه؛ دومین نوشیدنی پرطرفدار جهان" در این مقاله به معرفی انواع قهوه می‌پردازیم.

قهوه دارای انواع متفاوتی است که سه گونه آن بیش از بقیه گونه‌ها شناخته شده‌است. گونه‌های قهوه عربیکا، قهوه روبوستا و لیبرکا

در اینجا شاید برای شما این سوال پیش بیاید که قهوه سبز چیست؟

در پاسخ به این سوال باید به شما بگوییم که هر کدام از این سه گونه‌ی عربیکا، روبوستا و لیبرکا ابتدا به صورت دانه‌های قهوه‌ی سبز رنگ هستند که پس از فرایندهای پوست کندن، رست شدن و آسیاب شدن به پودر قهوه مورد استفاده در تهیه قهوه تبدیل می‌شوند.

آنچه که در این مقاله می‌خواهیم مورد بررسی قرار دهیم قهوه عربیکا و قهوه روبوستا است.

قهوه عربیکا

قهوه عربیکا پرطرفدارترین نوع قهوه در بین سایر گونه‌ها و انواع قهوه است و به همین دلیل هم بیشترین سهم تولید قهوه در جهان را به خود اختصاص داده است. سهم قهوه عربیکا از کل قهوه‌ی تولیدی در دنیا حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است.

 گیاه قهوه عربیکا یکی از انواع قهوه است که بیشتر در ارتفاعات و مناطق کوهستانی و در ارتفاع ۹۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا رشد می‌کند.

ارتفاع درخت این نوع قهوه از ۹ تا ۱۲ متر متفاوت است، اما اکنون درختان قهوه عربیکایی که برای مصارف تجاری کاشته می‌شوند برای راحتی در برداشت محصول، حدود ۴.۵ تا ۵ متر بیشتر ارتفاع ندارند.

قهوه عربیکا همانطور که از نام آن پیداست مختص کشورهای عربی است اما امروزه انواع قهوه‌های بسیار با کیفیت عربیکا در کشورهایی در قاره آمریکا مانند پرو هم رشد می‌کند.

قهوه روبوستا

گونه‌ و نوع دیگر قهوه‌ی پر مصرف در جهان قهوه روبوستا است که سالانه حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد از تولید قهوه جهان را به خود اختصاص می‌دهد.

گیاه قهوه روبوستا مختص مناطقی با ارتفاع پایین است و بیشتر در مجاورت دریا و در مناطقی با حداکثر ارتفاع ۸۰۰ متر از سطح دریا رشد می‌کند.

ارتفاع درخت این نوع قهوه تا ۱۲ متر هم می‌تواند باشد به نحوی که معمولا کشاورزان برای برداشت این محصول از نردبان‌های بلند استفاده می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد انواع قهوه روبوستا میزان مقاومت آن در شرایط آب و هوایی مختلف است. گیاه قهوه روبوستا به میزان آب کمتری برای رشد نیازمند است و مقاومت بیشتری در برابر شرایط بد آب و هوایی و آفات گیاهی مختلف دارد. همین ویژگی سبب گسترش این نوع قهوه در سطح جهان شده است.

تا قبل از قرن نوزدهم میلادی قهوه تولیدی در جهان تنها قهوه عربیکا بود و مردم تنها از این گونه قهوه برای مصارف تجاری استفاده می‌کردند. در سال‌های پایانی قرن نوزدهم بیماری‌ای مزارع قهوه را فرا گرفت و انواع قهوه عربیکا رو به نابودی رفت به طوری که کل قهوه اندونزی از بین رفت. در آن زمان دانشمندان که به دنبال نوع و گونه‌ای از قهوه برای جایگزینی بودند در مناطقی از آفریقا گونه‌ای که مقاومت بیشتری در برابر بیماری و آفات گیاهان داشت را پیداکردند. این گونه که همان قهوه روبوستا است به جاوا در اندونزی معرفی شد و به سرعت این نوع از قهوه در این کشور و در مناطقی که برای رشد قهوه عربیکا مناسب نبود گسترش پیدا کرد به طوریکه اکنون به عنوان دومین نوع و گونه‌ی پر مصرف قهوه در جهان شناخته می‌شود.

از جمله مزیت‌های این نوع قهوه نسبت به قهوه عربیکا می‌توان به رشد در مناطقی با ارتفاع کمتر، مقاومت بیشتر در برابر آفات و حشرات (به دلیل کافئین بیشتر) و مقاومت بیشتر در برابر کم آبی اشاره کرد.

مقایسه قهوه عربیکا و روبوستا

یکی از سوالاتی که برای بسیاری از دوستداران قهوه مطرح است تفاوت‌های این دو نوع قهوه است. در ادامه این مقاله به بررسی این دو نوع قهوه می‌پردازیم تا شما با دانش کافی بتوانید بهترین نوع قهوه را براساس ذائقه خود انتخاب کنید.

تفاوت ظاهری قهوه عربیکا و قهوه روبوستا

اولین تفاوت قهوه‌های عربیکا و روبوستا در شکل دانه‌ها و یا لوبیای قهوه است.

دانه‌های قهوه عربیکا دارای مشخصات ظاهری زیر هستند:

دانه‌هایی تخت و صاف

دانه‌هایی بیضی‌تر از قهوه روبوستا

دارای انحنا در خط وسط لوبیای قهوه

دانه‌های قهوه روبوستا دارای مشخصات ظاهری زیر هستند:

دانه‌هایی کوچکتر از قهوه عربیکا

دانه‌هایی گردتر از قهوه عربیکا

دارای خط صاف در وسط لوبیای قهوه و عدم وجود انحنا در خط وسط لوبیای قهوه

قیمت قهوه عربیکا و قهوه روبوستا

قیمت قهوه عربیکا از قهوه روبوستا بیشتر است که دلیل این موضوع موارد زیر است:

۱. محبوبیت این نوع قهوه و در نتیجه افزایش تقاضا (همانطور که می‌دانید اولین اثر افزایش تقاضا افزایش قیمت است).

۲. حساسیت بالای این گیاه به شرایط آب و هوایی و آفات، که نتیجه آن در معرض خطر قرار داشتن بیشتر این گیاه در مقابل گیاه قهوه روبوستا است.

مقایسه میزان کافئین قهوه عربیکا و قهوه روبوستا

قهوه عربیکا در مقایسه با قهوه روبوستا میزان کافئین کمتری دارد به همین دلیل طعم شیرین‌تری دارد. میزان کافئین قهوه عربیکای مناطق مختلف با هم متفاوت است و این مقدار بین ۰.۸ تا ۱.۵درصد متغییر است.

همانطور که در بالا اشاره شد قهوه روبوستا دارای میزان کافئین بیشتری نسبت به قهوه عربیکا است. میزان کافئین این نوع قهوه بین ۱.۵تا ۴ درصد متغییر است که براساس منطقه‌ای که قهوه کشت می‌شود این میزان کافئین متفاوت است.

اسیدیته قهوه عربیکا و روبوستا

شاید شما هم این سوال در ذهن‌تان ایجاد شده باشد که عبارت اسیدیته که در سایت‌های مختلف بسیار بکار برده شده است چیست؟

اسیدیته میزان ترشی قهوه است.

نوشیدنی قهوه در کنار طعم تلخ، دارای مقداری ترشی هم است که همان اسیدیته قهوه است.

در سال‌های گذشته دوستداران قهوه به انواع قهوه‌هایی با اسیدیته پایین علاقه‌مند بودند که طی گذشت زمان و تجربه‌ی طعم‌های مختلف بسیاری از آن‌ها اکنون به قهوه‌هایی با اسیدیته بالا هم علاقه‌مند شده‌اند.

اسیدیته قهوه براساس مناطق کشت قهوه متفاوت است اما بطور کلی اسیدیته قهوه‌های عربیکا از قهوه‌های روبوستا بیشتر است. البته در این میان قهوه‌های روبوستا با اسیدیته بالا هم یافت می‌شوند.

علاوه بر نوع و محل کشت قهوه، میزان رست نیز در اسیدیته قهوه تاثیر گذار است. هر چه میزان رست قهوه کمتر باشد قهوه از اسیدیته بالاتری برخوردار خواهد بود.

لازم به ذکر است که اسیدیته قهوه با اسید قهوه متفاوت است و نباید این دو را با یکدیگر اشتباه گرفت.

اسید قهوه چیست و تفاوت آن با اسیدیته قهوه در چیست؟

اسید قهوه میزان PH قهوه است. یکی از ویژگی‌هایی که علاوه بر موارد ذکر شده، در انواع قهوه‌ها متفاوت است میزان PH است که به آن اسید قهوه هم گفته می‌شود.

اسیدیته را با مقادیر زیاد، متوسط و کم تفکیک می‌کنند اما اسید قهوه همان PH قهوه است که مقداری عددی دارد.  PH بازه‌ای بین 0 (کاملا اسیدی) تا ۱۴ (کاملا قلیایی) دارد که در قهوه این بازه حدود ۴ تا ۷ است.

در قهوه انواع اسیدهای مختلف وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از:

اسید کلروژنیک، اسید سیتریک، اسید مالیک، اسید استیک، اسید فسفریک، اسید تارتاریک و غیره

شاید در مشخصات و ویژگی‌های قهوه‌های مختلف عنوان‌هایی مانند "طعم پرتقالی" و غیره را مشاهده کرده باشید. این عناوین به اسید قهوه مربوط است. برای مثال قهوه‌هایی که دارای اسید سیتریک هستند کمی طعم پرتقالی و قهوه‌هایی که دارای اسید مالیک هستند کمی طعم سیب دارند.

پس هنگامی که در مشخصات قهوه‌ و یا در هنگام خرید پودر قهوه با نام میوه‌ها مواجه شدید تعجب نکنید زیرا این به دلیل نوع اسید موجود در قهوه است.

اسید موجود در قهوه می‌تواند سبب بروز مشکلات معده و رفلاکس معده شود به همین دلیل برای جلوگیری از این موضوع باید میزان اسید قهوه را کاهش داد. یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش اسید قهوه، استفاده از کلسیم و یا مواد دارای کلسیم بالا مانند لبنیات است.

یکی از دلایل اضافه کردن شیر و سایر مشتقات شیر مانند خامه به قهوه، علاوه بر ایجاد طعم لذت بخش، کاهش اسید قهوه است.

میزان آسیاب قهوه در میزان اسید آزاد شده در انواع قهوه بسیار تاثیرگذار است به همین دلیل قهوه‌هایی که بیشتر آسیاب شده‌اند و ریزتر هستند اسید بیشتری آزاد می‌کنند.

پس می‌توان اینطور نتیجه گیری کرد که قهوه اسپرسویی که با اسپرسوساز تهیه می‌شود میزان اسید بیشتری نسبت به قهوه اسپرسویی که با موکاپات تهیه می‌شود دارد. همچنین قهوه فرانسه‌ای که با دستگاه تهیه می‌شود میزان اسید بیشتری نسبت به قهوه فرانسه‌ای که با فرنچ پرس تهیه می‌شود دارد.

اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با تفاوت انواع قهوه فرانسه و اسپرسو هستید مقاله "تفاوت بین قهوه ترک، قهوه فرانسه و قهوه اسپرسو" را مطالعه کنید.

برای کاهش اسید موجود در قهوه می‌توان از شیر استفاده کرد که هم سبب کاهش تلخی قهوه می‌شود و هم میزان ‌اسید موجود در قهوه را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود مشکلاتی مانند رفلاکس معده پیش نیاید.

یکی از دلایل اضافه کردن شیر به انواع قهوه، کاهش اسید موجود در قهوه است.

علاوه بر اضافه کردن شیر استفاده از قهوه‌هایی که به صورت دارک تهیه می‌شوند در جلوگیری از آزاد شدن اسید و جلوگیری از رفلاکس معده هم موثر است.

اگر به موضوع طرز تهیه قهوه علاقمند هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "طرز تهیه قهوه فرانسه، اسپرسو و ترک" را مطالعه کنید.

تلخی قهوه‌های عربیکا و روبوستا

یکی دیگر از مواردی که در قهوه‌های عربیکا و روبوستا با یکدیگر متفاوت است میزان تلخی قهوه است. بطور کلی قهوه‌های عربیکا طعم مطلوب‌تر و تلخی کمتری نسبت به قهوه‌های روبوستا دارند و اگر شما به قهوه‌ با طعم تلخ‌تر علاقه‌مند هستید بهتر است از قهوه روبوستا استفاده کنید.

علاوه بر نوع قهوه میزان رست قهوه هم در میزان تلخی انواع قهوه تاثیرگذار است.

 قبل از خرید پودر قهوه به شما توصیه می‌کنیم مقاله "راهنمای خرید جامع پودر و دان قهوه" را مطالعه کنید.

بطورکلی سه نوع رست قهوه داریم، لایت، مدیوم و دارک

هر چه میزان رست قهوه بیشتر باشد تلخی قهوه هم بیشتر است. قهوه‌های مدیوم از قهوه‌های لایت تلخ‌تر و قهوه‌های دارک از قهوه‌های مدیوم تلخ تر هستند.

تفاوت چربی قهوه عربیکا و روبوستا

قهوه عربیکا دارای چربی بیشتری نسبت به قهوه روبوستا است. به دلیل چربی بالاتر، بهتر است که از قهوه عربیکا در کنار خامه چرب، کمتر استفاده کنید و اگر قصد دارید از خامه درکنار قهوه استفاده کنید از قهوه روبوستا و یا ترکیبی از قهوه عربیکا و روبوستا استفاده کنید.

مناطق کشت قهوه عربیکا و روبوستا

گیاه قهوه عربیکا مختص مناطق اتیوپی و سودان است اما امروزه این گیاه در کشورهای  برزیل، جامائیکا، کلمبیا، کاستاریکا، کنیا، آنتیگوا گواتمالا، پرو و اتیوپی تولید می‌شود.

گیاه قهوه روبوستا در آفریقا کشف شد و پرورش آن به صورت صنعتی از اندونزی آغاز شد اما اکنون با گسترش استفاده از قهوه در جهان، این گیاه در کشورهای ویتنام، برزیل، اندونزی، هند و اوگاندا هم با کیفیت خوب تولید می‌شود.

خواص قهوه عربیکا و قهوه روبوستا